Chí sĩ Nguyễn Cao – Khí phách và lòng nhân hậu
Chí sĩ Nguyễn Cao (1837 – 1887), người con của làng Cách Bi, Quế Võ, Bắc Ninh là một tấm gương trung kiên, yêu nước sáng người. Tên tuổi của ông bất tử trong sự nghiệp chống giặc, giữ nước vẻ vang của dân tộc, trường tồn trong văn thơ và tâm thức dân gian về một khí phách dũng sĩ, một nhân cách cao thượng, vì nước thương dân.
Nguyễn Cao tên thật là Nguyễn Thế Cao, sinh ra trong một gia đình, dòng họ có truyền thống khoa bảng, ở một vùng đất văn hiến nên ngay từ nhỏ, ông được tôi luyện, ý chí tự lập và khí tiết của bậc quân tử nhà Nho. Khi thực dân Pháp xâm lược Bắc kỳ lần thứ Nhất năm 1873, Nguyễn Cao đã chiêu mộ, lãnh đạo hơn 1.000 quân nghĩa dũng chặn đánh giặc Pháp từ Hà Nội tràn sang chiếm đóng Gia Lâm, Siêu Loại (nay là Thuận Thành) và giải phóng một vùng rộng lớn. Khi Pháp đánh chiếm Bắc Kỳ lần 2, Nguyễn Cao lại tiếp tục tập hợp dân chúng kéo về vùng ven Hà Nội đánh Pháp.
Khi bị giặc Pháp bắt trong một trận đánh ở Kim Giang (nay thuộc Ứng Hòa, Hà Nội) năm 1887, Nguyễn Cao đã thể hiện được chí khí của người yêu nước, cự tuyệt với những dụ dỗ, mua chuộc từ giặc, ông đã tự rạch bụng, moi ruột để chứng minh cho tấm lòng son, giữ tròn khí tiết của mình. Sau khi Nguyễn Cao mất, người dân đã lập đền thờ ông ngay trên quê hương Cách Bi.
Sau 135 năm Đại thần Tán lý quân vụ Bắc Kỳ Nguyễn Cao (1887) nằm xuống, cùng với hàng loạt hoạt động tri ân bày tỏ tình cảm và tinh thần trách nhiệm theo sự chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo huyện Quế Võ, Cuốn sách “Chí sĩ Nguyễn Cao – Khí phách và lòng nhân hậu” đã kịp xuất bản đúng dịp công trình Khu tưởng niệm danh nhân yêu nước Nguyễn Cao khánh thành.
Cuốn sách với những tác phẩm tiêu biểu được biên soạn tỷ mỉ, bám sát những dữ kiện lịch sử, sự tham vấn của những nhà khoa học, nhà chuyên môn cùng sự góp ý chuyên môn từ lãnh đạo tỉnh, huyện đã nêu bật được tấm gương yêu nước ngời sáng của Chí sĩ, tấm gương của bậc trí giả cần, kiệm, liêm, chính, tu thân tề gia, phụng quốc. Cuốn sách trở thành tư liệu lịch sử quý giá, giáo dục các thế hệ mai sau thấm nhuần tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường ngời sáng của Chí sĩ Nguyễn Cao.
VIHC
